🔊 Rosja, Federacja Rosyjska (ros. Россия, Rossija, ; ros. Российская Федерация, Rossijskaja Fiedieracija, ) – państwo federacyjne rozciągające się od Europy Wschodniej (z eksklawą w Europie Środkowej) przez północną część Azji do Oceanu Spokojnego, składające się według swojej konstytucji z 85 podmiotów federalnych. Federacja Rosyjska jest największym państwem na świecie pod względem powierzchni oraz szóstym pod względem wielkości w historii świata. Pod względem liczby ludności zajmuje 9. miejsce. Rosja należy do największych gospodarek świata, pod względem PKB zajmuje 11. miejsce na świecie. Dysponuje największymi na świecie zasobami naturalnymi i źródłami energii. Jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji, m.in. jednym z pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ, G20, Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, Wspólnoty Niepodległych Państw, Szanghajskiej Organizacji Współpracy i odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej. Według serwisu Numbeo, Rosja ma najgorszy w Europie wskaźnik jakości życia. Według historiografii rosyjskiej początki rosyjskiej państwowości sięgają IX wieku i Rusi Kijowskiej. Kultura ruska kształtowała się pod silnym wpływem Słowian południowych i Bizancjum, za których pośrednictwem przyjęto prawosławie. W XII wieku Ruś uległa rozbiciu na księstwa udzielne. Wydzielone w XIII wieku Księstwo Moskiewskie doprowadziło do scalenia północno-wschodnich ziem ruskich i wyzwolenia ich spod panowania tatarskiego (XIII–XV w.). Najazdy tatarskie wywarły silny wpływ na historię Rusi, a sami Tatarzy są obecnie największą mniejszością etniczną Rosji. W 1547 Iwan IV Groźny został koronowany na cara, a nazwa państwa została zmieniona na Carstwo Rosyjskie. W latach 862–1598 dynastią panującą byli Rurykowicze, w latach 1613–1917 na tronie zasiadali Romanowowie. Za panowania Piotra Wielkiego doszło do umocnienia pozycji Rosji na arenie międzynarodowej i ustanowienia Imperium Rosyjskiego. W XVI–XIX w. Rosja zyskała ogromne obszary w Europie Wschodniej, Azji Północnej, Środkowej, na Kaukazie oraz przejściowo w Ameryce Północnej (obecność rosyjską na tym kontynencie zakończyła sprzedaż Alaski USA w 1867). Rewolucja lutowa w marcu 1917 (w czasie I wojny światowej) obaliła carat, wprowadzając na kilka miesięcy rządy wielopartyjne i swobody obywatelskie. We wrześniu 1917 Rząd Tymczasowy ogłosił Rosję republiką. W nocy z 6/7 listopada 1917, tuż przed rozpisanymi przez Rząd Tymczasowy pierwszymi w historii Rosji demokratycznymi wyborami do Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego (konstytuanty Rosji), bolszewicy dokonali zbrojnego przewrotu, przejmując władzę w kraju. W styczniu 1918 rozpędzili wybraną Konstytuantę, a następnie – po krwawej wojnie domowej – utrwalili w Rosji dyktatorski, monopartyjny system totalitarnej władzy partii komunistycznej, trwający do lat 90. XX wieku. W 1922 roku bolszewicy utworzyli państwo federacyjne (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich), w którym Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka (RFSRR) odgrywała rolę dominującą. Rządy sekretarza generalnego RKP(b)/WKP(b)/KPZR Józefa Stalina doprowadziły do industrializacji ZSRR, w którego gospodarce główną rolę odgrywał przemysł ciężki – zbrojeniowy. Zmiany te kosztowały jednak życie wielu milionów ludzi – ofiar głodu w konsekwencji przymusowej kolektywizacji rolnictwa i polityki terroru. Od końca lat siedemdziesiątych XX wieku ZSRR przeżywał okres stagnacji. W 1991, pod rządami Michaiła Gorbaczowa, po puczu Janajewa ZSRR został rozwiązany na mocy umowy białowieskiej (8 grudnia 1991) i od tej pory Rosja i 14 dotychczasowych republik związkowych ZSRR tworzą samodzielne państwa.