🔊 Czeski Raj (czes. Český ráj, niem. Böhmisches Paradies) – region turystyczny w północnych Czechach, położony na północny wschód od Pragi. Region ten słynie z niezwykłych formacji przyrodniczych (m.in. skalne miasta, liczne skałki) oraz pamiątek historycznych (zamki, pałace). Jednocześnie stanowi on najstarszy obszar chronionego krajobrazu w Czechach (Chráněná krajinná oblast Český ráj, w skrócie CHKO Český ráj), utworzony w 1955 na powierzchni 95 km² (w 2002 jego powierzchnię zwiększono do obecnych 181,5 km²). Ponadto, w 2005 niespełna 700 km² terenu Czeskiego Raju oznaczono jako geopark UNESCO. Wskazanie precyzyjnych granic, a tym samym dokładnej powierzchni regionu turystycznego określanego pojęciem "Czeski Raj" nastręcza wielu trudności. Przyjmuje się, że zlokalizowany jest on na terenie 126 gmin, pomiędzy miastami: Turnov, Semily, Nová Paka, Jiczyn i Mladá Boleslav. W związku z tym przynależy do aż trzech krajów samorządowych (odpowiednika polskich województw): libereckiego, hradeckiego oraz środkowoczeskiego. Łączną powierzchnię regionu turystycznego "Czeski Raj" określa się od 1091 km² do 1400 km². Nazwę "Czeski Raj" nadała prawdopodobnie około 1870 grupa czeskich pisarzy i patriotów przebywających jako kuracjusze w uzdrowisku Sedmihorky, jednak pierwsze udokumentowane użycie tego terminu miało miejsce w 1886 i jest autorstwa Vaclava Durycha. To obszar niezwykle cenny geologicznie, przyrodniczo, kulturowo i historycznie. Również stosunkowo niewielka odległość od Pragi sprawia, że region jest bardzo popularny wśród turystów (rocznie odwiedza go około 300 tysięcy osób). Znajdują się tutaj liczne szlaki turystyczne piesze i rowerowe (o znacznym stopniu trudności), wieże oraz punkty widokowe. W sezonie letnim kursują specjalne autobusy z okolicznych miejscowości. W terenie umieszczono również 22 "przystanki" przy najciekawszych formacjach przyrodniczych. Czeski Raj otaczają miejscowości (najczęściej niewielkie miasteczka oraz wsie), w których przetrwała zabytkowa zabudowa m.in.: Jiczyn, Mnichovo Hradiště, Rovensko pod Troskami, Sobotka, Turnov i Železný Brod.