🔊 Spółdzielnia – przedsiębiorca stanowiący autonomiczne zrzeszenie osób, które dobrowolnie łączą się w celu zaspokojenia wspólnych potrzeb i aspiracji gospodarczych, społecznych i kulturalnych poprzez wspólne przedsiębiorstwo. Spółdzielnie mogą obejmować: przedsiębiorstwa będące własnością i zarządzane przez osoby korzystające z ich usług (spółdzielnia konsumencka); organizacje zarządzane przez osoby, które w nich pracują (spółdzielnie pracownicze); spółdzielnie wielopodmiotowe lub hybrydowe, które mają wspólne prawa własności pomiędzy różnymi grupami zainteresowanych stron. Na przykład spółdzielnie opiekuńcze, w których własność jest dzielona między opiekunów i odbiorców. Zainteresowane strony mogą również obejmować organizacje pozarządowe lub inwestorów; spółdzielnie drugiego i trzeciego stopnia, których członkami są inne spółdzielnie; platformy spółdzielcze korzystające ze strony internetowej będącej własnością i zarządzanej przez spółdzielnię, aplikacji mobilnej lub protokołu ułatwiającego sprzedaż towarów i usług. Z badań opublikowanych przez Worldwatch Institute wynika, że w 2012 r. około miliarda osób w 96 państwach stało się członkami co najmniej jednej spółdzielni. Obroty największych trzystu spółdzielni na świecie osiągnęły poziom 2,2 bln dolarów. Według danych Międzynarodowej Organizacji Pracy, spółdzielnie oferują przeszło 100 milionów miejsc pracy – o 20% więcej niż międzynarodowe korporacje. Przedsiębiorstwa spółdzielcze są zazwyczaj bardziej odporne ekonomicznie niż wiele innych form przedsiębiorczości, przy czym dwukrotnie więcej spółdzielni (80%) przetrwało swoje pierwsze pięć lat w porównaniu z innymi modelami własności biznesowej (41%). Spółdzielnie często mają cele społeczne, które zamierzają osiągnąć, inwestując część zysków z handlu z powrotem w swoje społeczności. Przykładowo, w 2013 spółdzielnie detaliczne w Wielkiej Brytanii zainwestowały 6,9% swoich zysków przed opodatkowaniem w społeczności, w których prowadzą handel, w porównaniu z 2,4% dla innych konkurencyjnych supermarketów. W Szwajcarii spółdzielnie są głównym pracodawcą w sektorze prywatnym. We Francji i Włoszech oferują ponad milion miejsc pracy, w Indiach tylko w sektorze mleczarskim zatrudniają prawie 13 milionów osób. Spółdzielnie odgrywają istotną rolę w japońskim rybołówstwie. W Hiszpanii kooperatywa Mondragon jest jednym z największych w Europie i siódmym pod względem wysokości obrotów przedsiębiorstwem w kraju. W Polsce zrzeszonych w Krajowej Radzie Spółdzielczej jest około 10 tysięcy spółdzielni. Według danych z 2016 roku większość stanowią spółdzielnie mieszkaniowe (3722), chłopskie i rolne (odpowiednio 1115 i 682) oraz socjalne (1054). Od 2002 r. spółdzielnie są rozpoznawalne w Internecie dzięki wykorzystaniu domeny .coop. W 2014 r. Międzynarodowy Związek Spółdzielczy (ICA) wprowadził markę spółdzielczą, co oznacza, że spółdzielnie ICA i związki kredytowe WOCCU mogą być również identyfikowane za pomocą etykiety „kooperacyjna etyczna konsumpcja”.