🔊 Blaise Pascal, wym. [blɛz pas'kal], pol. Błażej Pascal (ur. 19 czerwca 1623 w Clermont-Ferrand, zm. 19 sierpnia 1662 w Paryżu) – francuski intelektualista: matematyk, fizyk, inżynier-wynalazca, filozof, teolog i literat. Początkowo był przede wszystkim matematykiem, współtworzącym dwie nowe dyscypliny: geometrię rzutową i probabilistykę. Pionierskie prace Pascala, Fermata i Huygensa w tej drugiej dziedzinie wywarły niemały wpływ na rozwój nowożytnej ekonomii i innych nauk społecznych. Znany jest m.in. dzięki nazwie twierdzenia Pascala w geometrii płaskiej oraz trójkąta Pascala – francuski uczony opisał ten diagram prawdopodobnie jako pierwszy w Europie, niezależnie od matematyków chińskich i perskich poprzedzających go o stulecia. W fizyce zajmował się głównie mechaniką płynów, zwłaszcza hydrostatyką, w której został upamiętniony nazwą prawa oraz jednostki ciśnienia w układzie SI (Pa). Sprecyzował pojęcia ciśnienia i próżni, uogólniając prace Torricellego. W swoich opracowaniach bronił metody naukowej. Jako inżynier wynalazł strzykawkę, prasę hydrauliczną, rodzaj ruletki i skonstruował jeden z pierwszych kalkulatorów mechanicznych – sumator zwany pascaliną, jeszcze przed ławą liczącą Leibniza. Być może dzięki temu w latach 70. XX wieku Pascal został upamiętniony nazwą języka programowania. W wieku 32 lat doznał mistycznego przeżycia. W jego następstwie porzucił nauki ścisłe, poświęcając się filozofii, teologii i pisarstwu. Z tego okresu życia Pascala pochodzą jego dwa najbardziej znane dzieła: Prowincjałki i Myśli (fr. Pensées). Opisał w nich m.in. zakład Pascala – argument za wiarą religijną, który nie broni wprost jej prawdziwości w klasycznym sensie. Jako teolog był przedstawicielem jansenizmu – surowej wariacji augustynizmu, bliskiej kalwinizmowi, potępionej potem przez Kościół katolicki. Pascal bywa określany jako fideista lub nawet irracjonalista – tak jak inni janseniści – a także jako prekursor egzystencjalizmu filozoficzno-literackiego powstałego w XIX i XX wieku. Przez całe życie borykał się z problemami zdrowotnymi; zmarł w wieku 39 lat.