🔊 Ballada – gatunek synkretyczny, łączący w sobie cechy liryki (nastrojowość, emocjonalność), epiki (fabuła, narrator) i dramatu (dialogi), którego tematem są niezwykłe wydarzenia. Jej nazwa pochodzi od włoskiego ballare (tańczyć), co wskazuje na włosko-prowansalskie początki (zobacz: balada). Romantyczna ballada nawiązuje do ludowych pieśni, które między XIII a XIV w. pojawiły się w Danii i Szkocji. Pod koniec XVIII w. odkryli je miłośnicy folkloru. Wkrótce ballada stała się ulubionym gatunkiem poetów. Jej romantyczna forma wyróżnia się śpiewnością wiersza, nastrojowością, tajemniczością niejasno zarysowanych zdarzeń z interwencją złowrogich sił nadzmysłowych. Uwydatnieniu sensacyjności sprzyja konstrukcja narratora – zdziwionego światem, który przedstawia. Ballada była charakterystyczna dla epoki romantyzmu. Cechy ballad romantycznych: ludowość (obecność ludu – mieszkańców wsi, symbolika ludowa), liczne dialogi w balladach poświęconych zmarłym obecność postaci fantastycznych (nimf, rusałek, duchów), przysłowia ludowe, złote myśli, które kształtują moralnie ludzi, przyroda jako żywy bohater, język stylizowany na język ludowy (elementy mowy potocznej i gwary), cały tekst ma charakter zwykłej, ludowej opowieści, autor (utożsamiony z narratorem) solidaryzuje się z ludem (mieszkańcy wsi), synkretyzm rodzajowy – utwór łączy w sobie elementy epiki, liryki i dramatu. Obecność przyrody: jest tłem dla wszystkich wydarzeń, tajemnicza, groźna i niesamowita, tworzy groźny nastrój, jest siłą sprawczą wydarzeń, jest surowym trybunałem osądzającym człowieka, stoi na straży wierności i lojalności, honoru i cnoty itp., jest związana ze światem ludzkim. Przykładowe ballady polskie to „Pani Twardowska” i „Świtezianka” Adama Mickiewicza (ze zbioru Ballady i romanse). Balladą jest też utwór Toman a lesní panna z cyklu Ohlas písní českých Františka Ladislava Čelakovskiego.