🔊 Marcin Luter (niem. Martin Luther; ur. 10 listopada 1483 w Eisleben, zm. 18 lutego 1546 tamże) – niemiecki duchowny chrześcijański i tłumacz, doktor teologii. Początkowo był katolickim kapłanem w stopniu prezbitera i mnichem z zakonu augustianów, po czym zainicjował reformację – współtworzył wczesną postać protestantyzmu zwaną luteranizmem. Pisał katechezy i polemiki z Kościołem katolickim takie jak Postylla domowa, Mały i Duży katechizm, Artykuły szmalkaldzkie i 95 tez, w których potępiał m.in. sprzedaż odpustów – odrzucał możliwość kupienia łaski bożej. Głosił hasła nazywane pięcioma zasadami protestantyzmu: jedynie Pismo, jedynie wiara, jedynie łaska, jedynie Chrystus, jedynie Słowo (łac. sola scriptura, sola fide, sola gratia, solus Christus, solum Verbum). Kościół katolicki ekskomunikował Lutra i jego zwolenników w 1521 roku. Inna twórczość Lutra to: Biblia Lutra – przekład Biblii na język niemiecki, utworzony z grupą współpracowników; pieśni kościelne, w tym ewangelicki hymn Warownym grodem jest nasz Bóg; antysemicki paszkwil O Żydach i ich kłamstwach. Kościoły protestanckie uznają Lutra za bohatera wiary, reformatora i odnowiciela Kościoła. Kościoły anglikańskie zaliczają go do grona świętych, obchodząc jego wspomnienie w rocznicę śmierci, 18 lutego. Część teologów katolickich i hierarchii kościelnej widzi w nim teologa sprzeciwu wobec starego porządku wiary katolickiej, prowadzącego do anarchii kościelnej, którego nauczanie zawierało zarówno słuszne postulaty, uznane przez Sobór watykański II, jak i błędy dogmatyczne.